IP Adresi nedir? Nasıl çalışır?

İnternet ve ağ üzerinde bulunan tüm cihazlar bilgi göndermek ve almak üzere kendisine atanmış bir adrese ihtiyacı vardır. Bunu tıpkı bir mektubun yada hedefine ulaşmak üzere yola çıkmış bir paketin üzerindeki adres gibi düşünebilirsiniz. İnternette de bilgiler tıpkı günlük hayattaki gibi paketlere bölünerek aktarılır ve bu paketler nereye gideceklerini bilmeye ihtiyaç duyarlar.

Not

IP'nin açılımı Internet Protocol yani Internet Protokolüdür. Bu protokolün görevi gönderilen "bilginin" hedef adresine gideceği rotayı bulmasını sağlamaktır. Bu protokolün günümüzde kullanılan iki versiyonu bulunmaktadır. Bu versiyonlar IPv4 ve IPv6'dır.

Evinizin ya da ofisin içinde kullanılan IP adresi ile internete çıkmak üzere kullandığınız IP adresleri farklıdır. Bunlar local (yerel) ve external (harici-dış) olmak üzere ikiye ayrılır.

Local IP Address (Yerel IP Adresi)

Bir yerel ağın içinde kullanılan IP adresidir. Dünya üzerinde diğer local ağların içinde aynı adresler kullanılabilir, çünkü bu adres sadece o ağa hastır ve internet üzerindeki diğer cihazlar bu adresi görmezler. Bu adres yerel ağın içindeki bilgisayarları birbirinden ayırmak için kullanılır. Internete bu adresleri kullanarak çıkmazsınız. Internete bilgi gönderdiğinizde Modem denilen ağ cihazı bilgiyi external IP adresiniz üzerinden gönderecektir.

External IP Address (Harici IP Adresi)

Bu adres size her bağlantınızda internet sağlayıcınız (Kablonet, Türk Telekom, Vodafone...) tarafından onlara ait IP havuzundan verilir. Bunun anlamı bu adresin oturumdan oturuma değişiklik gösterebileceğidir. Bu adres ile internet üzerinde bilgi gönderebilirsiniz, internet üzerindeki diğer bilgisayarlar da size bilgi göndermek istediklerinde bu adresi kullanacaktır.

Bunun anlamı bilgisayarınızı alıp başka bir yerde internete bağladığınızda, hatta modeminizi kapatıp açtığınızda bile external ip adresinizin değişebileceğidir. Ancak IP adresleri ülke, il ve bölgelere göre dağıtıldığı için aynı bölge içinde Internet'e bağlı olan cihazların aldıkları ip adreslerinin, özellikle başlangıcı birbirine benzerlik gösterir. Bu sebeple de çeşitli internet servisleri dış IP adreslerinizden bulunduğunuz bölgeyi ve kullandığınız servis sağlayıcısını bulabilmektedir. 

IP Adreslerimi nasıl öğrenebilirim?

External IP Adresi

Size oturumunuz için atanmış dış IP adresini öğrenmek için tek yapmanız gereken tercih ettiğiniz arama motoruna  "IP adresim nedir" ya da "What is my IP Address?" şeklinde aratmanız yeterlidir. Bu amaçla oluşturulmuş pek çok internet sitesinden adresinizi öğrenebilirsiniz. Çünkü bu adresiniz internet siteleri tarafından görülebilmektedir. Bu servisler ayrıca bulunduğunuz ülke, web tarayıcınız ve işletim sisteminiz gibi ekstra bilgileri de gösterecektir.

Hatta sizi yormayalım :) Şu an ki harici IP adresiniz: 

Local IP Adresi

Windows işletim sisteminde ipconfig komutunu kullanarak yerel ağ adreslerinizi öğrenebilirsiniz. 

Bilgisayarınızın komut istemini (Command Prompt - CMD) açın. 

Komut istemini çalıştırmak için, Başlat menüsünde "cmd" kelimesini aratabilirsiniz.

Daha sonra "ipconfig" yazarak Enter tuşuna basın.

Bağlı olduğunuz internet arayüzünün altındaki bilgilere baktığınızda IPv4 adresinizi görebilirsiniz. Eğer bilgisayarınız konfigüre edilmişse, IPv6 adresinizi de görebilirsiniz. 

Dinamik ve Statik IP

Internet sağlayıcınız tarafından size verilen adresin değişiklik gösterebileceğini söylemiştik, peki yerel ağlar yada internet üzerinde adresi değişiklik gösterdiğinde sorun çıkacak bazı durumlar yok mudur? 

İnternette ya da yerel ağların içinde adresi değişmemesi çok büyük bir önem taşıyan bazı bilgisayar ve cihazlar vardır. Örnek olarak internet sitelerini barındıran web sunucuları sabit bir adreste kalmak zorundadır. Sabit kalmak üzere atanmış sabit IP adreslerine Statik IP adresleri denir. Bu adresler üst kuruluşlar tarafından belirlenir ve kritik rol oynadıkları için değişmeyecekleri garanti altına alınır. Böylece daima aynı adres ile erişilebilirler.

Bir ofis veya şirket ağını düşündüğünüzde de, çoğu şirket bilgilerini merkezi bir dosya sunucusu üzerinde tutarlar. Bu sunucunun adresi değişmesi durumunda bilgisayarlar, sunucuya olan erişimlerini kaybederler. Bu sebeple sunucular statik ip ile konfigüre edilirler.

Ev ağlarında da modeminizin adresini sabit olarak düşünebilirsiniz. Genellikle modemler kendilerine "192.168.0.1" adresini atarlar.

Dynamik IP adresi ise bağlantıdan bağlantıya, çeşitli senaryolarda değişebilecek adreslerdir.

Otomatik IP Adresleme

Ancak, bilgisayarlar alacakları adresi nerden biliyor ve nasıl adresler birbirine karışmıyor? Bu soru karşımıza, bu ihtiyacı karşılamak üzere geliştirilmiş bir protokol olan DHCP'yi getiriyor. Bu protokolü kullanan yazılımsal yada donanımsal çözümler kullanılarak akıllı bir şekilde adres dağıtımı gerçekleştiriliyor.

Ofis ve şirket tarzı ağlarda bu işlemi DHCP sunucusu gerçekleştirir. Sunucuya şirketin içinde kullandığı adresleme yapısına uygun bir adres havuzu (Address Pool) verilir ve sunucu ağa bağlanıp kendisinden adres isteyen bilgisayara bu havuz içinden uygun bir adres atar ve diğer bilgisayarları da durumla ilgili bilgilendirir. Bu bilgisayara verilen adresi kiralandı olarak işaretler ve böylece diğer bilgisayarlar aynı adresi alamazlar.

Ev tarzı ağlarda adres atama görevi modemler tarafından gerçekleştirilir. Bu cihazlar DHCP özelliğine sahiptir ve ağ üzerindeki cihazların hepsine birbirinden farklı IP adresleri atarlar.

Internet Protokolünün geliştirilmesi

Internet Protokolü genellikle Transmission Control Protokolü ile birlikte anılır (TCP/IP). Bu protokoller 1970'li yıllarda Amerikan Savunma Bakanlığına bağlı ARPA (İleri Araştırma Projeleri Ajansı) tarafından geliştirilmiştir. O zamanlarda bu protokollerin geliştirilmesindeki amaç ABD'de bir felaket anında bilgisayarların çalışmaya ve iletişime devam edebilmesini sağlamaktı. 

Günümüzde TCP/IP protokolünü geliştirmeye ve düzenlemeye devam eden kuruluşlar: ISOC, IAB, IETF, IRTF, IANA (En genel IP adresleri zamanında bu kuruluş tarafından atanmıştır.)